راهنمای کامل برای شناخت سکته مغزی

اگر یکی از عزیزانتان علائم سکته ی مغزی را دارد بدون هیچ درنگی درمان را شروع کنید.

علائم سکته مغزی می تواند شامل:

• بی حسی و ضعف ناگهانی، مخصوصا در یک طرف بدن

• تغییر ناگهانی دید و دوبینی، یا مشکل در بلعیدن

• سردرد شدید و ناگهانی بدون هیچ دلیلی

• مشکلات ناگهانی مانند گیج شدن، مشکل در راه رفتن و حفظ تعادل

• سردرگمی ناگهانی، مشکل در صحبت کردن و درک صحبت های دیگران.

اگر هر کدام از این مشکلات را شناسایی کردید سریع با اورژانس تماس بگیرید.

تست سکته مغزی: صحبت، موج، لبخند

تست F.A.S.T کمک می کند علائم سکته مغزی شناسایی شود. نام این تست از اول این کلمات گرفته شده است:
صورت ( Face ) : از بیمار خواسته می شود لبخند بزند تا مشخص شود یک طرف صورت می افتد یا خیر.
دستها ( Arms ) : وقتی بیمار دست ها را بالا می گیرد یکی از دستها شل می شود یا خیر.
صحبت ( Speech ) : بیمار می تواند یک کلمه ساده را چندین بار تکرار کند؟ مشخص می شود مشکلی با بیان کلمات دارد و یا آنها را نصفه و نیمه ادا می کند.
زمان ( Time ) : زمان مهم است. در صورت مشاهده علائم به سرعت با اورژانس تماس بگیرید.

سکته مغزی: زمان = صدمه به مغز

هنگامی که در جستجوی درمان سکته مغزی هستید هر ثانیه مهم است. وقتی مغز از اکسیژن محروم می شود سلول های آن به دقیقه نرسیده شروع به مردن می کنند. داروهای حل کننده لخته خون می توانند از آسیب های مغزی جلوگیری کنند، اما این داروها 3 تا 4.5 ساعت قبل توسط فردی که علائم سکته را دارد باید مصرف شود.

وقتی سلول های یک قسمت از مغز می میرد قسمت هایی از بدن که توسط آن کنترل می شد دیگر به خوبی کار نمی کنند. به همین دلیل سکته ی مغزی از دلایل ناتوانی جسمی بلند مدت است.

تشخیص سکته مغزی

وقتی شخصی با علائم سکته مغزی وارد اورژانس می شود، اولین گام تشخیص این است که کدام نوع از سکته ی مغزی در حال وقوع است. دو نوع اصلی از سکته مغزی وجود دارد که راه های درمان متفاوتی را شامل می شوند. یک سی تی اسکن به پزشکان کمک می کند تشخیص دهند سکته از نوع مسدود شدن رگ خونی است یا پارگی آن. تست های اضافی نیز شاید گرفته شود تا مشخص بشود لخته یا پارگی در کجای مغز است.

سکته مغزی ایسکمیک

یکی از انواع شایع سکته مغزی با نام ایسکمیک شناخته می شود. تقریبا از هر 10 سکته مغزی 9 مورد آن شامل این گروه می شود. دلیل این سکته انسداد رگ خونی توسط لخته خون است. این لخته می تواند در آن منطقه که سکته اتفاق می افتد رشد کند و یا از جایی دیگر به آن منطقه بیاید.

سکته مغزی هموراژیک

سکته مغزی هموراژیک کمتر اتفاق می افتد اما کشنده تر است. این نوع سکته زمانی اتفاق می افتد که یکی از رگ های ضعیف مغز پاره شود. نتیجه این است که داخل مغز شروع به خون ریزی می کند و نگه داشتن آن نیز بسیار سخت است.

سکته مغزی خفیف ( TIA )

حمله ایسکمی گذرا، معمولا با نام سکته مغزی خفیف ( TIA ) شناخته می شود، این حالتی نزدیک به سکته است. جریان خون به صورت موقت به یک قسمت از مغز که دچار اختلال شده نمی رسد. باعث بروز علائمی نزدیک به سکته مغزی اصلی می شود. زمانی که جریان خون وصل می شود علائم ناپدید می شوند. سکته مغزی خفیف علامت خطری است که نشان می دهد سکته ی اصلی ممکن است به زودی رخ دهد. اگر دچار چنین حالتی شدید خیلی سریع باید درمان را شروع کنید و تحت مراقبت قرار بگیرید.

چه چیزی باعث سکته مغزی می شود

دلیل شایع سکته مغزی آترواسکلروز – مسدود شدن سرخ رگها – است. پلاک هایی که باعث مسدودیت می شوند، از چربی، کلسیم، کلسترول، و دیگر موادی که شریان می سازد ساخته می شوند. این انسداد فضای جریان خون را کم می کند و ممکن است یک سلول خونی در این فضای تنگ گیر کند و باعث سکته مغزی ایسکمیک شود. آترواسکلروز نیز کمک می کند خون راحت تر لخته شود. سکته مغزی هموراژیک اغلب به دلیل فشار خون کنترل نشده که باعث ضعیف شدن عروق می شود اتفاق می افتد.

عوامل خطر: شرایط مزمن

شرایط مزمنی که خطر سکته مغزی را تشدید می کنند از این قرار هستند:
• فشار خون بالا
• کلسترول بالا
• دیابت
• چاقی
گام برداشتن در جهت کنترل این شرایط به کاهش خطر این سکته کمک میکند.

عوامل خطر: رفتار

رفتار های مشخصی نیز هستند که باعث تشدید خطر سکته مغزی می شوند، این رفتارها از این قرار هستند:
• سیگار کشیدن
• ورزش بسیار کم
• استفاده از الکل

عوامل خطر: برنامه غذایی

برنامه غذایی ضعیف می تواند از چندین جهت باعث افزایش خطر سکته مغزی شود. خوردن بیش از اندازه ی چربی و کلسترول می تواند باعث ایجاد پلاک در رگهای خونی شود. استفاده زیاد از نمک می تواند باعث فشار خون بالا شود. و مصرف بیش از اندازه ی کالری می تواند باعث چاقی شود. برنامه ی غذایی که شامل میوه، سبزیجات، غلات کامل و ماهی باشد می تواند به کاهش خطر سکته مغزی کمک کند.

عوامل خطری که نمی توانید کنترل کنید

بعضی عوامل خطر سکته ی مغزی از کنترل شما خارج هستند، مانند بالا رفتن سن و داشتن سابقه ی خانوادگی در سکته ی مغزی. جنسیت نیز در این اتفاق نقش دارد، مردان معمولا بیشتر از زنان در خطر سکته مغزی هستند. در حالی که خانمها در صورت بروز سکته ی مغزی بیشتر در خطر مرگ قرار دارند. نژاد نیز کمی تاثیر دارد.

سکته مغزی: درمان اورژانسی

برای سکته مغزی ایسکمیک درمان های اورژانسی شامل داروهایی می شود که به دوباره به جریان افتادن خون در رگ مسدود شده کمک می کند. داروی حل کننده لخته خون بسیار در حل کردن لخته کمک می کند و صدمات بلند مدت را به حداقل می رساند. اما باید در کوتاه ترین زمان ممکن استفاده شود. حدود 3 تا 4.5 ساعت در فردی که علائم را دارد، معمولا در مورد سکته ی مغزی هموراژیک مدیریت شرایط سخت تر است. درمان شامل کنترل فشار خون بالا، خونریزی و تورم مغز است.

سکته مغزی: صدمات بلند مدت

اینکه یک سکته مغزی تا چه حد می تواند به بدن صدمه بزند بستگی به سرعت درمان و تثبیت شرایط مغز دارد. نوع صدمه بستگی به منطقه ای دارد که سکته مغزی رخ داده است. مشکلات شایع بعد از سکته مغزی شامل بی حسی و ضعف در دست ها و پاها، مشکل در راه رفتن، مشکل بینایی، مشکل در بلع، و صحبت کردن و درک است. این مشکلات می تواند دائمی باشد، اما بسیاری از کسانی که سکته مغزی را تجربه کرده اند بیشتر توانایی های خود را دوباره به دست آورده اند.

توانبخشی: گفتار درمانی

توانبخشی از اولویت های بهبود سکته ی مغزی است. این کار به بیمار کمک می کند توانایی های از دست رفته خود را بازیابی و بهبود ببخشد. هدف بازگرداندن استقلال به فردی است که دچار ناتوانی شده، البته تا آنجا که ممکن است. برای کسانی که در گفتار دچار مشکل شده اند گفتگو درمانی ضروری است. درمانگر گفتگو درمانی حتی می تواند به بیمار برای بلعیدن غذا نیز کمک کند.

توانبخشی: فیزیوتراپی

ضعف در عضلات به همراه مشکل در حفظ تعادل بعد از سکته مغزی بسیار شایع هستند. این مشکل می تواند باعث اختلال در کارهای معمول روزانه ی فرد شود. فیزیوتراپی راهی موثر برای به دست آوردن مجدد قدرت، تعادل و هماهنگی است. برای انجام درست مهارت های حرکتی مانند استفاده از چاقو و چنگال، نوشتن، لباس پوشیدن فیزیوتراپی می تواند خیلی خوب به فرد کمک کند.

توانبخشی: صحبت درمانی

برای کسانی که دچار سکته مغزی شده اند و نزدیکانشان تجربه طیف گسترده ای از احساسات شدید، مانند ترس، خشم، نگرانی، غم و اندوه شایع است. یک مشاور سلامت روانی می تواند استراتژی مقابله با این احساسات را فراهم کند. درمانگر می تواند علامت های افسردگی را در بیمار شناسایی کند و از تشدید آنها جلوگیری کند.

پیشگیری از سکته مغزی: سبک زندگی

کسانی که سکته مغزی یا سکته ی خفیف مغزی داشته اند می توانند گام هایی برای جلوگیری از عود کردن مجدد آن بردارند.
• ترک سیگار
• ورزش و تثبیت وزنی مناسب
• قطع مصرف الکل و محدود کردن مصرف نمک
• استفاده از برنامه ای سالم شامل سبزیجات، میوه ها و غلات کامل.

پیشگیری از سکته مغزی: داروها

برای افرادی که خطر سکته ی مغزی تهدیدشان می کند پزشکان معمولا داروهایی تجویز می کنند تا این خطر را کاهش دهد. دارو های ضد پلاکت، از جمله آسپرین از بهم پیوستن پلاکت ها و ایجاد لخته خون جلوگیری می کند. دارو های ضد پلاکت مانند وارفارین، ممکن است به برخی بیماران در دفع سکته مغزی کمک کند. در آخر اگر فشار خون بالایی داشته باشید پزشکتان داروهایی تجویز خواهد کرد که به پایین آمدن آن کمک کند.

پیشگیری از سکته مغزی: جراحی

در برخی موارد سکته مغزی نتیجه سفر یک لخته خونی از جایی دیگر به رگ های مغز است. معمولا افرادی که سکته مغزی خفیف داشته اند می توانند از مزایای این عمل جراحی که به آن کاروتید اندارکتومی می گویند بهره مند شوند. در این روش پلاک ها از دیواره ی عروق کارتوئید حذف می شوند تا خطر سکته مغزی کاهش بیابد.

پیشگیری از سکته مغزی: بالن و استنت

در برخی موارد پزشکان می توانند یک شریان کارتوئید مسدود را بدون عمل جراحی بزرگ درمان کنند. این روش به نام آنژیوپلاستی معروف است، شامل قرار دادن موقت یک کانتر یا رد کردن بالن برای گسترش منطقه مسدود است. یک لوله فلزی به نام استنت، وارد محل مسدود می شود و آن منطقه را باز نگه میدارد.

زندگی بعد از سکته مغزی

بسیاری از کسانی که سکته مغزی داشته اند اگر برنامه توانبخشی خود را مرتب پیگیری کنند می توانند دوباره به زندگی عادی خود بازگردند. آن دسته از افرادی که داروهای ضد پلاکت استفاده می کنند ممکن است خیلی زود کاملا ریکاوری شوند. و آن دسته که دچار ناتوانی شده اند با تمرینات و درمان می توانند کارهای خود را مستقلانه انجام دهند. آمارها نشان می دهد تنها 3 تا 4 درصد بیمارانی که سکته مغزی داشته اند در ادامه ی زندگی سکته ی دوم را هم تجربه کرده اند.

منابع:

American Heart Association
Centers for Disease Control and Prevention
National Institutes of Health
National Stroke Association
The Stroke Association